Muziek is voor iedereen. Het kan worden gemaakt door iedereen, en worden beluisterd door iedereen. Muziek is divers en persoonlijk. Muziek komt niet uit het niets. Het komt ergens vandaan. Het is bij veel verschillende muziekstijlen ook uit te pluizen waar het vandaan komt. Wie waren de inspirators van de muzikanten? Wie heeft de muzikanten leren spelen? Naar welke muziek luisteren de muzikanten zelf? Rock- en popmuziek zou al lang uitgestorven als men inspiratie niet uit bands van vroeger zou mogen halen. Hoeveel rifjes kan je op de gitaar spelen zonder stukjes van andermans rifjes te gebruiken en combineren?
Neem nu een voorbeeld aan The Rolling Stones. Het nummer ‘The Last Time’ is gebaseerd op het liedje ‘This may be the last time’ van The Staple Singers. Dertig jaar later samplede The Verve een stukje van de orkestversie van het nummer voor hun liedje ‘Bittersweet Symphony. Wat gebeurde er? The Rolling Stones klaagden The Verve aan (voor iets wat ze zelf 30 jaar geleden hadden gedaan). Hierdoor moest The Verve al het geld wat ze aan ‘Bittersweet Symphony’ hadden verdiend aan de Stones geven. Later verkochten Mick en Keith het nummer aan Nike voor een reclame campagne. Bovenstaande klinkt mij in de oren als driedubbele diefstal. Nu kan je je afvragen of The Rolling Stones ooit succesvol waren geworden als ze geen inspiratie hadden mogen ontlenen van bijvoorbeeld The Staple Singers, Robert Johnson en talloze andere muzikanten. Maar desalniettemin vonden de Stones dat The Verve misbruik hadden gemaakt van iets wat zij als ‘eigen’ beschouwden. Ze waren bang om inkomsten mis te lopen. In mijn ogen is dit ‘claimgedrag’ uit de hand gelopen.
In de film RIP: A Remix Manifesto wordt op een begrijpelijke manier uitgelegd hoe ver de platenmaatschappijen gaan op het gebied van copyrights. De film gaat over Girl Talk, een dj die muziekcollages (oftewel mash-ups) maakt. Hij mixt materiaal van andere artiesten op zo’n manier samen, dat er een heel ander nummer ontstaat. Voor ieder normaal mens is hij een muzikant. Voor de wet is hij crimineel. Hij gebruikt namelijk de samples zonder toestemming van de rechthebbende. In het huidige tijdperk van het internet is het verlengde van ‘het lenen van kleine stukjes muziek van anderen’ piraterij. Oftwel het downloaden van complete albums, films of boeken. En hier is de scheidslijn vervaagd. Is het nu diefstal of inspiratie? De copyright wetten zijn vroeger namelijk in het leven geroepen om creativiteit te beschermen, en niet om creativiteit in de weg te staan. De film RIP: A Remix Manifesto is gratis te bekijken op www.ripremix.com. Let op! Beelden zijn zeer schokkend.
- Vincent Oosterveld
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Ik ben van mening dat de copyright wetten originaliteit niet bevorderen, maar juist in de weg staan. hoe kun je in gods naam bepalen dat een riff van jou is of bepaalde noten en tonen. ik vind dit onbegrijpelijk! tot op een zekere hoogte moeten artiesten beschermd worden, maar 75 jaar na je dood nog steeds??
BeantwoordenVerwijderenEen scheidingslijn tussen wanneer iets wel, of niet gestolen is lijkt er ook niet echt te zijn; begrijpelijk, want dit is natuurlijk ongelofelijk moeilijk om vast te stellen.
BeantwoordenVerwijderenPersoonlijk vind ik dat wanneer de muziek letterlijk wordt gebruik/wordt gesampled (zoals je in hip hop vaak ziet)men wel toestemming moet hebben voor het gebruik hiervan. Vergoeding gaat in dat geval vaak via royalties, en daarnaast een eventueel vast bedrag.
Het beslag leggen op een combinatie van noten vind ik dan, zoals Bram ook aangeeft, onbegrijpelijk, hoewel ook dit wel een lastig punt is.
Ik ben het met Bram eens, dat het erg lastig is om deze grens aan te geven, maar ik denk dat het voornamelijk een nieuwe periode is in de music business, wel vind ik dat de artiest hiervoor betaald moet worden , want als deze echt aan kan tonen dat het zijn/haar riff is dan is dat ook zo.
BeantwoordenVerwijderenKennen we deze nog?
How Many Songs Can You Make With The Same 4 Chords?
http://www.youtube.com/watch?v=qHBVnMf2t7w
Is muziek dan nog wel zo uniek???
Yoo, goed stuk Vincent. Er is trouwens opeens weer heel veel leesvoer op deze site, fijn. Had de discussie op het vorige onderwerp een beetje gemist, nieuwe ronde nieuwe kansen.
BeantwoordenVerwijderenIk heb ergens gehoord of gelezen dat je samples tot een paar seconden (20? 30?) vrij mag gebruiken... oftewel remixen mag, en in veel gevallen verpesten met een elektronische beat eronder, mag ook. Wat niet mag is zomaar een nummer coveren of meer dan die bepaalde tijdslimiet gebruiken. Het blijft een vervaagde scheidslijn, maar DJ's en producer leven erop. Ik keur het absoluut niet goed, maar door die rare afspraak van die secondes staan hiphop/elektronische producers/Dj's dus volledig in hun recht.
@Ralph en @Bram het is inderdaad onbegrijpelijk dat je beslag kan leggen op een bepaalde combinatie van noten en tonen. Als je muziek ziet als wiskunde (gewoon even als voorbeeld het zijn niet elkaars gelijke) zijn de combinaties van noten en tonen niet eindeloos. Net als dat een cijferslot geen eindeloze combinaties heeft. Het duurt waarschijnlijk nog heeeeeeel lang maar opgegeven moment zijn de combinaties van noten en tonen op! En dan?
Gaan we dan zeggen, met onze mooie 'copyright wetten', dat we geen muziek meer kunnen maken zonder dat we alle rechten kopen van die ene artiest die ook al een keer die ene combinatie van noten heeft gespeeld? Muziek maken wordt dan een dure hobby...
Het blijft een lastig punt, en al dat ge-remix maakt het aanbod niet diverser (of interessanter). Maar hoe kun je er regels voor bedenken?
Misschien moet het gewoon vrij gegeven worden, alle goede nummers die eruit ontstaan koesteren. En bij slechte nummers boze brieven sturen naar de makers ervan. Idee?
Salut
Hier staat meer informatie over 'sample-clearance' (= rechten verkrijgen om een sample te mogen gebruiken):
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.nolo.com/legal-encyclopedia/article-30165.html
Trouwens,
BeantwoordenVerwijderenHiet is niet waar dat je samples tot een aantal seconden mag gebruiken. In principe moet je samples altijd clearen, tenzij je het niet voor commerciele doeleinde gaat gebruiken, of onherkenbaar hebt gesampled.
Ooo mmm... ik dacht het ergens gehoord te hebben... maar hang me er niet aan op (weet niet meer waar ik het heb gelezen/gehoord anders had ik een link voor je). Ik kan het gewoon verkeerd hebben. Interessant trouwens dat nolo.com, top!
BeantwoordenVerwijderenAllereerst vind ik het een erg goede blog Vincent.
BeantwoordenVerwijderenWat Ralph zegt is waar.. Het is hem echter de vraag in hoeverre je bijvoorbeeld in een sample van enkele frames die geript en bewerkt is nog kunt horen of deze gejat is.
Maar los daarvan vind ik wel dat het gebruiken van originele samples zonder toestemming gedoogd moet worden, maar dan wel alleen voor doeleinden als bootlegs of niet-commerciële releases via whitelabels.
Wanneer er echt geld mee verdient wordt vindt ik dat de originele maker er wel een vergoeding voor mag krijgen.
Daarnaast ben ik het niet helemaal eens met wat Paul zegt. Professionele dj's en producers werken met sample-cd's waarvan de samples al gecleard zijn. Dat wil dus zeggen dat je voor bijv. 50 euro een cd met allemaal kicks, snares, hihats, e.d. kunt kopen. Zo heb je er verschillende in diverse genres en instrumenten.
Tevens wordt er bij veel DAW-software en plugins, waaronder ProTools en Logic een hele catalogus met samples meegeleverd, waarmee je al aardig uit de voeten kunt. Dus het rippen van bestaande beats zoals vroeger in de hiphop (en house) is niet echt meer van deze tijd.
Raar is dat, dat je iets wel mag gebruiken als je het dusdanig bewerkt dat het niet meer herkenbaar is. Op wiens naam komt het dan te staan? Op jou naam, terwijl je niet de schepper bent? Uit de blauwe maandagen dat ik met Cubase achtige programma's bezig ben geweest weet ik dat het makkelijker is om iets te verminken dan te creëren. En wanneer is iets niet meer herkenbaar. Natuurlijk is dat soms heel erg duidelijk maar soms ook niet. En dan zijn we toch weer allemaal mensen met een mening.
BeantwoordenVerwijderenIn principe gaat men uit van het 'gewone' oor om te bepalen of een sample herkenbaar is of niet. In deze is onherkenbaar ook daadwerkelijk NIET herkenbaar. Daaromheen, ook al zitten er 1000 effecten overheen, geldt in principe dat als het herkenbaar is er gewoon vergoeding (clearance) moet komen. Hierin zullen echt ook vast wel uitzonderingen en bepaalde verzachtende regels zitten.
BeantwoordenVerwijderen@Pieter. Is het op dit moment niet al zo dat wanneer je een sample voor niet-commerciële doeleinde gebruikt, je niet hoeft te clearen?
Wat betreft het gebruik van bestaande beats, dus het samplen daarvan, kan ik zeggen dat dit binnen de hiphop absoluut nog wel gebeurt. Op meer commercieel niveau wellicht wat minder, maar 'underground' nog altijd. Het klopt inderdaad wel wat je zegt dat je met de sounds uit de huidige sequencers een hoop kan, en daarom wordt er ook veel gelayered.
Dit met betrekking tot hiphop dus. Van andere stromingen weet ik niet hoe het zit.
De vraag is altijd: hoe ver kan je gaan met het 'claimen' van 'intellectual property'? En dit is een vraag die veel verder gaat dan alleen het gebruik van samples in muziek. De film gaat kort in op het feit dat het de laatste jaren mogelijk is geworden om patent te leggen op levende organismen. In feite betekent dit dat iets wat natuurlijk gecreëerd is (bijvoorbeeld een tomaat of een muis), maar met behulp van wetenschap tot iets anders bewerkt wordt (een snelrijpend tomaat of een muis met kankerwerende cellen), als intellectual property beschouwd mag worden. Een patent op het hele organisme kan dan worden toegekend.
BeantwoordenVerwijderenDit lijkt mij ook een voorbeeld van remixen. Iets in een nieuw jasje steken. Iets 'eigen' maken. Dit is iets wat de grote corporaties waanzinnig veel geld kan opleveren, want Moeder Natuur kan moeilijk royalties gaan opeisen. Zo'n geval is zeer vergelijkbaar met de remixers uit Rip! Het muziek die zij creëren is in een nieuw onherkenbare jas gestoken. Toch lijkt het alsof de grote corporaties met twee verschillende maatstaven werken. Zolang als er maar zakken gevuld kunnen worden. Vreemd dat wij hier zo weinig over horen...
Als Girl Talk zichzelf zo’n geweldige muzikant vindt, dan kan hij vast zelf ook wel geniale deuntjes bedenken die aanslaan bij het grote publiek, ipv samples van andere (in mijn ogen ‘echte’) muzikanten te gebruiken! Het klinkt wellicht wel geniaal, maar als hij gebruik maakt van composities die ik zou hebben geschreven, dan zou ik ook geld willen zien, eerlijk is eerlijk!
BeantwoordenVerwijderenMaargoed, los daarvan is de grens inderdaad moeilijk te trekken. Er zijn natuurlijk genoeg songs die verdacht veel op elkaar lijken, en tja, beter goed gejat dan slecht bedacht. ;)
@Sylvia
BeantwoordenVerwijderenGeef je aan dat je mensen die samples gebruiken geen echte muzikanten vind ? Hoezo dat? en bedoel je dan het letterlijke gebruik van de muziek, of ook het gebruik van een bekende melodie o.i.d.